مطالعه ی تاکسونومی قارچ های راسته ی ustilaginales بر روی گیاهان طایفه ی triticeaeدر استان اصفهان

راسته ی ustilaginales شامل قارچ هایی است که معمولاً تحت نام سیاهک (smut / bunt) شناخته می شوند، زیرا اغلب در چرخه ی زندگی، اسپور های خود را به صورت توده ای سیاه و گرد مانند بوجود می آورند که شباهت به دوده دارد. سیاهک ها ساپروفیت های اختیاری گیاهان، به خصوص گیاهان متعلق به دو خانواده ی poaceae و cyperaceae هستند. اسپورهای سیاهک ها که تلیوسپور نامیده می شوند نقش انتشار و پایداری قارچ را به عهده دارند. تلیوسپور ها درون سورها (هاگینه) تشکیل می شوند و سورها از جنبه های مختلف در اندام های متفاوت توسعه پیدا می کنند. رنگ، اندازه، شکل و تزئینات اسپورها، سلول های نازا، ساختار هاگ گوی ها (spore ball)، سورها و نوع جوانه زنی تلیوسپور ها صفاتی مهم و بسیار قابل توجه در تاکسونومی راسته ی ustilaginales می باشند. تلیوسپورها به وسیله ی باد پراکنده می شوند. در محیط های مرطوب با تندش اسپورها بازیدیوم ها ایجاد می شوند، بازیدیوم ها بازیدیواسپورها را تولید نموده و بازیدیوسپورها از طریق جوانه زدن رویش پیدا می کنند و یا یک مرحله ی مخمری را تشکیل می دهند. سلول های مخمری به هم می چسبند و در نتیجه هیف های دی کاریون حاصل از تلفیق سلول های مخمری می توانند گیاه میزبان حساس را آلوده کنند. در این مطالعه نمونه برداری از استان اصفهان بر اساس وجود مزارع و مراتع در مناطق مختلف صورت گرفت. بعد از تهیه نمونه های میکروسکوپی با استفاده از محلول shear به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژیک تلیوسپورها، 50 تلیوسپور طبیعی و بالغ به طور تصادفی از هر گونه با بزرگنمایی100 بررسی شد. حداقل، حداکثر و میانگین اندازه ها تعیین گردید. برای بررسی جوانه زنی تلیوسپور ها از محیط کشت آب و آگار 2 درصد (water agar2%) استفاده شد و الگوی جوانه زنی هر گونه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس مطالعات انجام شده از 16 جنس ذکر شده برای ایران در کتاب قارچ های ایران در سال 1388، گونه های متعلق به چهار جنس در سطح استان اصفهان رویت شد. جنس ها و گونه های شناسایی شده عبارت اند از: sporisorium cruentum، sporisorium destruens|، sporisorium penniseti، sporisorium saharianum، tilletia controversa، tilletia laevis، urocystis tritici، ustilago avenae، ustilago cynodontis، ustilago hordei|، maydis ustilago، ustilago tritici، ustilago williamsii. در میان نمونه های جمع آوری شده بیشترین گونه ای که یافت شد گونه tilletia laevis بود، بعد ustilago hordei به تعداد زیاد جمع آوری شد که تقریبا در اکثر مزارع این دو گونه دیده شدند. طبق آخرین گزارشات ارشاد از قارچ های ایران در سال 1388 در کتاب قارچ های ایران، گونه ustilago williamsii در ایران تا کنون روی stipa hohenacheriana trin. & rupr و stipa pulcherrima c. koch گزارش شده است در این پژوهش این سیاهک روی گونه دیگری از stipa به نام stipa barbata desf. گزارش شد. همچنین گونه sporisorium penniseti که قبلا روی pennisetum orientale reich.| گزارش شده بود، در این پژوهش روی گیاه pennisetum divisum (forssk ex j.f. gmel.) henrad.| گزارش گردید.